Opleiding en training

Effectieve implementatie van het rookvrijbeleid vindt zijn basis in het opleiden en trainen van de medewerkers. Het trainen van medewerkers zorgt ervoor dat zij hun verantwoordelijkheden rondom het rookvrijbeleid kennen, weten hoe dit beleid tot stand is gekomen en waarom het belangrijk is. Zo kunnen zij het rookvrijbeleid van de zorgorganisatie actief uitdragen. Personeel heeft voldoende vaardigheden nodig om tabaksgebruik met cliënten te bespreken en hen van een kort stopadvies te voorzien. Medewerkers die betrokken zijn bij het geven van stopondersteuning worden intensiever getraind.

De zorgorganisatie zorgt voor passende opleiding en training van klinische en niet-klinische medewerkers.

VOORBEREIDING OPLEIDING EN TRAINING

`Kernpunten Opleiding en training`

Kernpunten Opleiding en training – NVvP (2020)

`E-learning over rookvrije zorg`

Gratis e-learning over rookvrije zorg – GGZ Ecademy (2021)

`Voorbeeld scholingsplannen`

Voorbeeld opzet scholingsplan – Jellinek (2018)

Voorbeeld opzet vaardigheidstraining – Jellinek (2018)

`Overzicht e-learnings`

Overzicht e-learnings zorgprofessionals SMR zorg (2024)

`Checklist`

Checklist opleiding en training

Scholing over rookvrij beleid

`GGZ`

Rookvrije GGZ – Trimbos-instituut (2018)

Handleiding bij presentatie rookvrije GGZ – Trimbos (2018)

Noot: deze presentaties zijn geen zelfstandige stoppen-met-roken opleiding of training, maar kunnen hier wel aan bijdragen.

`Verslavingszorg`

Vaardigheid behandelaren – Jellinek (2018)

Rookvrij beleid – Jellinek (2018)

`Ziekenhuizen`

Voor leidinggevenden – UMC (2018)

Beleid, aanspreken en patiëntzorg – Ikazia (2018)

SCHOLING OVER METHODEN

`Very Brief Advice`

E-learning voor zorgverleners over stopadvies en VBA – Trimbos (gratis)

Waarom het Very Brief Advice – UMCG (2020)

Instructies VBA – Trimbos-instituut (2023)

Filmpje: Very Brief Advice (deel 1) – NCST (Engelstalig)

Filmpje: Very Brief Advice (deel 2) – NCST (Engelstalig)

Filmpje: Very Brief Advice (deel 3) – NCST (Engelstalig)

Filmpje: Very Brief Advice (deel 4) – NCST (Engelstalig)

Filmpje: Very Brief Advice (samenvatting) – NCST (Engelstalig)

E-learning voor huisartsen ‘Korte stopadvies’ – Pfizer (gratis)

`Motiverende gespreksvoering`

Basistraining Starten met stoppen voor profs – Trimbos-instituut (2023)

E-learning motiverende gesprekvoering – GGZ ecademy

Module ‘Motiverende gesprekvoering’ voor hulpverleners begeleid wonen – GGZ ecademy (gratis voor leden)

Module ‘Motiverende gesprekvoering’ voor voor zorgverleners LVB – GGZ ecademy (gratis voor leden) (2021)

Boek Motiveren kan je leren – Nederlandstopt.nl (2010)

SCHOLING ZORGPROFESSIONALS

`Bedrijfsartsen`

E-learning lage SEP roken – NVAB (gratis)

`GGZ`

E-learning rookvrije zorg – GGZ Ecademy (2021)

Gratis leerproducten – GGZ Ecademy (2021)

Aandachtsfunctionaris / coach ggz rookvrij – Momentum Training (2024)

Module ‘Motiverende gespreksvoering’ – GGZ ecademy (gratis voor leden)

Module ‘Motiverende gespreksvoering’ voor hulpverleners begeleid wonen – GGZ ecademy (gratis voor leden)

Het SMR advies – Trimbos-instituut (gratis)

`Gehandicaptenzorg`

Module ‘Motiverende gespreksvoering’ voor zorgverleners LVB – GGZ ecademy (gratis voor leden)

Interventie ‘Wat vind ik van mijn roken?’ voor begeleiders van mensen met LVB – Vilans (2021)

Het SMR advies – Trimbos-instituut (gratis)

`Geboortezorg`

E-learning zorgverleners in geboortezorg – Taskforce RVS

E-learning begrijpelijk communiceren – Taskforce RVS

Training zorgverleners in geboortezorg – Taskforce RVS (betaald)

Ondersteunende documenten – Rookvrije Start website

Animatie derdehands rook voor zorgverleners – Rookvrije Start (2020)

`(Huis)artsen`

Het SMR advies – Trimbos-instituut (gratis)

FTO module VBA+ -IVM (gratis)

Nascholing SMR – Medisch contact (gratis voor leden)

E-learning Kort stopadvies – Pfizer (gratis)

E-learning huisartsen SMR – NHG (gratis voor leden)

E-learning lage SEP roken – NVAB (gratis)

Online training Stop smoking practitioner – NCSCT (free)

Very Brief Advice – NCSCT (free)

`Fysiotherapeuten`

Het SMR advies – Trimbos-instituut (gratis)

E-learning RookstopCoaching voor fysiotherapeuten – Chronische ZorgNet (betaald)

Cursus motiverende gespreksvoering – Chronisch ZorgNet (betaald)

`Geaccrediteerde SMR coaches`

Overzicht aanbieders (na)scholing – Kabiz (2021)

Kwaliteitsregister SMR – Kabiz (2021)

KENNIS OVER ROKEN

`Roken en verslaving`

Digitale factsheet cijfers roken – Trimbos-instituut (2024)

Digitale factsheet Feiten roken – Trimbos-instituut (2024)

Factsheet Kerncijfers roken – Trimbos-instituut (2024)

Factsheet Roken is verslavend – Trimbos-instituut (2020)

Factsheet E-sigaretten -Trimbos-instituut (2020)

Factsheet Herstel en verslaving – VkN (2018)

Factsheet Stigma en verslaving – VkN (2018)

Info over vapen – Trimbos-instituut (2022)

Grafiek nicotine – Antoni van Leeuwenhoek (2018)

Nicotine cyclus (2022)

`Schadelijkheid roken`

Overzicht roken-gerelateerde ziekten – Trimbos (2022)

Leefstijldeterminanten ziektelast – RIVM (2018)

Wanda de Kanter over schadelijke effecten (2021)

Meest dodelijke drug legaal – RTL nieuws (2020)

Gevolgen roken – RIVM (2024)

Blog over meeroken – Trimbos-instituut (2024)

Factsheet Meeroken – Trimbos-instituut (2024)

Meeroken buitenlucht – Longfonds (2024)

Derdehands rook – Trimbos-instituut (2022)

Toevoegingen aan tabak – RIVM

Aantasting organen – Surgeon General (2014)

Inhoud sigaretten

`Stoppen met roken`

Factsheet Stoppen effectiever – Trimbos (2017)

Factsheet Terugval voorkomen – Trimbos (2024)

Factsheet Waarom rookvrij?- ActiZ & VGN (2023)

Factsheet Voordelen rookvrije toekomst – VkN (2019)

Factsheet Voordelen SMR – NCSCT (Engelstalig)

Blog Terugval voorkomen – Trimbos (2024)

SMR tijdens corona – Trimbos (2020)

SMR verhoogt levensverwachting – NTvG (2017)

`Quiz`

Grote Tabaksquiz – Trimbos-Instituut (2018)

Antwoorden + toelichting (2018)

WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK

`Stoppen met roken`

Belangrijke rol zorgverlener benoemen SMR hulp (2022)

Perceptie zorgverleners (2020)

Optimaliseren implementatie SMR zorg (2019)

Artsperceptie verantwoordelijkheid SMR (2018)

Verbetering geestelijke gezondheid na SMR (2014)

Werkzame elementen interventies 1e-lijn (2020)

Overzicht SMR interventies lagere SEP (2020)

`Roken en COVID-19`

Mythen over roken en COVID-19 (2021)

Blog COVID-19 en roken – Tobacco Control/BMJ (2020)

COVID-19 – Springer Nature (2020)

Gebruik tabak verhoogt risico – WHO (2020)

Systematische review negatieve uitkomst rokers (2020)

`Psychiatrie`

Factsheet Roken en psychische klachten (2023)

Blog Stoppen met roken bij psychische klachten (2023)

Zelfmedicatiehypothese ontkracht (2019)

Psychose, roken en cognitie (2018)

Samenvatting psychose, roken en cognitie NL (2018)

Afname agressie bij rookvrij terrein psychiatrie (2017)

`E-sigaret`

E-sigaretten / vapes – Nederlandstalig (2023)

Cijfers Vapen en roken, jongeren doen het allebei – Nederlandstalig (2023)

Schade aan hersenen en organen door vapen (2024)

Effect e-sigaret op macrofagen longen (2018)

E-sigaretgebruik door jongeren (2018)

E-sigaret wel of niet aanbevelen bij SMR (2018)

Relatie e-sigaret en hartaanval (2018)

Review effect e-sigaret op longen (2017)

`Tabak`

Onderzoeksrapport schade en kosten van tabaksverslaving bij patiënten – Royal College of Physicians (2018)

Overzicht wetenschappelijk bewijs over tabak – Cochrane Tobacco group

FAQ – Opleiding en training

Is er een communicatietraining voor zorgverleners?

Er is bestaat (nog) geen standaard communicatietraining voor zorgprofessionals, wel wordt er gewerkt om zorgprofessionals effectief stopadvies aan te leren. Ook wordt er gestreefd een e-learning te ontwikkelen met concrete handvatten voor de zorg voor de rokende patiënt (na ontwikkeling zal deze in de toolkit worden geplaatst). Het is daarnaast aan te raden om per specialisme de gevolgen van roken in kaart te brengen en dit te delen met alle betrokken zorgprofessionals, die met deze vakinhoudelijke kennis zorg kunnen dragen voor de patiënt.

Wie moeten er getraind worden in een zorgorganisatie?

In principe moeten alle hulpverleners in de organisatie getraind worden in het stoppen met roken bespreekbaar maken met hun cliënten. Niet iedereen hoeft een cliënt zelf ook daadwerkelijk te kunnen helpen met stoppen met roken, maar zij moeten wel weten naar wie zij een cliënt kunnen verwijzen. Verwijzing kan naar de huisarts, POH (praktijkondersteuner bij de huisarts), stoppen met roken coach (ook in een groep) en de verslavingszorg (voor de ernstig verslaafde roker met veelal bijkomende problematiek). Er wordt geadviseerd om iedereen in de organisatie te trainen over de rookvrije zorg (van de receptionist tot de directeur). Dit gaat ook over ‘het waarom’ van een rookvrije zorgorganisatie. Hoe spreek je mensen aan die toch op het terrein roken? Hoe kun de voordelen van het stoppen met roken uitleggen aan een cliënt of collega? Gebruik voor antwoorden op deze vragen de documenten uit de toolkit.

Waar moet de aandacht op liggen in het trainen van hulpverleners die cliënten willen helpen met stoppen met roken?

Om ervoor te zorgen dat cliënten stoppen met roken is het belangrijk om te beginnen met een kort stoppen met roken advies. Leg eerst de rookstatus van de cliënt vast in het EPD. Geef aan dat er hulp beschikbaar is en vraag of stoppen een optie is. Zo ja, verwijs door of geef informatie. Zo niet, check het de volgende keer weer. Als het de cliënt nu nog niet lukt om te stoppen of als het bespreekbaar maken nog geen optie is, dan is dat wellicht over een tijdje wel mogelijk.

Is er een e-learning over ‘rookvrije zorg’ in de GGZ?

Er is nog geen specifieke e-learning over de rookvrije GGZ. Deze wordt momenteel ontwikkeld en zal in oktober 2020 beschikbaar zijn. De e-learning wordt dan via het platform van de GGZ Ecademy aangeboden.

Wat is belangrijk bij het ontwikkelen van een training voor personeel dat werkzaam is in de verstandelijk gehandicaptenzorg?

In de gehandicaptenzorg is de interventie ‘Wat vind ik van mijn roken?’ ontwikkeld. Met deze interventie gaan begeleiders het gesprek over roken aan met mensen met een licht verstandelijke beperking (LVB). De interventie bestaat uit vijf gesprekken tussen begeleider en cliënt. Uitgangspunt voor deze gesprekken is motiverende gespreksvoering.

CHECKLIST

Download Checklist

Kennis over beleid

Worden er informatie- of voorlichtingsavonden georganiseerd om medewerkers te informeren over en te enthousiasmeren voor het rookvrij beleid?
- En worden er aanvullende activiteiten of lezingen rondom dit thema georganiseerd?
Snapt al het personeel wat het rookvrij beleid (de nieuwe cultuur) inhoudt?

Aanspreekcultuur

Wordt iedereen geschoold in hoe je elkaar aan kunt spreken over roken?
- Is deze scholing echt voor iedereen? Dus niet alleen voor behandelaars in communicatie richting de patiënt, maar ook voor medewerkers onderling?
- Wordt deze scholing gefaseerd georganiseerd (eerst receptie, dan beveiliging)?
- Is deze scholing verplicht gesteld?

Patiëntenzorg

Kent elke zorgprofessional de gevolgen van roken?
Worden klinische medewerkers getraind in het geven van stopadvies?
Worden klinische medewerkers getraind in motiverende gespreksvoering?
Is er een aantal getrainden per afdeling waar dit nodig is?
- Screent elke zorgprofessional de patiënt op roken? En zet deze het vervolgens in het dossier?
- Weet elke zorgprofessional waar deze dit moet noteren?
- Wordt ook het stopadvies in het dossier opgenomen?