Op vrijdag 23 november is in Den Haag het Nationaal Preventieakkoord getekend. Hierin zijn gezamenlijke ambities, doelen en maatregelen vastgelegd rondom de thema’s roken, overgewicht en problematisch alcoholgebruik. Het Preventieakkoord is het resultaat van intensieve onderhandelingen tussen het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, bedrijven (o.a. alcohol- en voedingsproducenten) en maatschappelijke organisaties.
Ambitieuze doelstellingen ten aanzien van roken
Vooral ten aanzien van roken zijn de ambities hoog. Zo is het doel dat er in 2040 door minder dan 5% van de volwassenen en 0% van de jongeren en zwangere vrouwen wordt gerookt. Het aantal volwassen rokers (>18 jaar) dient al in 2020 minder dan 20% te zijn. Het streven is dat in 2020 50% (t.o.v. 33% in 2016) van de rokers een serieuze stoppoging doet, en ten minste 20% (t.o.v. 8% in 2016) daarbij gebruik maakt van effectieve zorg. Onder effectieve zorg wordt verstaan: zorg die gebaseerd is op de richtlijn Behandeling Tabaksverslaving en Ondersteuning bij Stoppen met Roken.
Om deze doelstellingen te behalen is een samenhangend pakket aan maatregelen opgesteld. Veel maatregelen richten zich op het rookvrij maken van plekken waar kinderen komen. Ook worden de accijnzen verhoogd, rookwaren uit het zicht gehaald, het aantal verkooppunten teruggebracht en rookwaren neutraal verpakt. Het vangnet voor de roker wordt versterkt: er worden maatregelen genomen om hen te stimuleren om te stoppen en om hen daarbij goed te ondersteunen. Daarnaast wordt roken verder gedenormaliseerd door zorginstellingen en bedrijven rookvrij te maken.
Rookvrije werk- en behandelcultuur
Rookvrije zorginstellingen verbeteren de gezondheid van de populatie door het behandelen van tabaksverslaving en -afhankelijkheid als onderdeel van de reguliere zorg, het denormaliseren van tabaksgebruik, het verbieden van tabaksproducten en aanverwante niet-medicamenteuze producten (incl. e-sigaretten). Concreet betekent dit onder meer: rookvrije gebouwen en terreinen, een rookvrije werk- en behandelcultuur, stoppen-met-roken ondersteuning richting patiënten en cliënten, en actieve rookvrij-communicatie.
De doelstelling is dat de zorg hiermee in 2030 geheel rookvrij is. In eerste instantie wordt hierbij ingezet op een rookvrije verslavingszorg, (academische) ziekenhuizen en GGZ-instellingen. Vanuit hun maatschappelijke rol zullen zij ook andere zorgorganisaties en -instellingen betrekken en motiveren om zich aan te sluiten bij de ambitie om rookvrij te worden. Concrete doelstellingen zijn:
- Op 31 mei 2019 (Wereld Niet Roken Dag) spreken vertegenwoordigers van alle zorgaanbieders in ons land de ambitie uit om in 2030 rookvrij te zijn en hierop actief beleid te voeren.
- In 2020 zijn alle verslavingszorginstellingen aangesloten bij Verslavingskunde Nederland rookvrij.
- De komende jaren voeren alle GGZ-instellingen aangesloten bij GGZ Nederland beleid om rookvrij te worden. Uiterlijk in 2025 zijn alle GGZ instellingen aangesloten bij GGZ Nederland rookvrij.
- De komende jaren voeren alle ziekenhuizen, aangesloten bij de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) of Nederlandse Vereniging Ziekenhuizen (NVZ), actief beleid om rookvrij te worden. Uiterlijk in 2025 zijn alle ziekenhuizen rookvrij.
Het rookvrij beleid binnen de verslavingszorg- en GGZ-instellingen zal aansluiting vinden op de systematiek van het Global Network For Tobacco Free Healthcare Services. Deze systematiek voorziet zorgorganisaties en -instellingen van een bronzen, zilveren of gouden rookvrij-status.
Bijdragende partijen
Het realiseren van een rookvrije werk- en behandelcultuur zal voor een groot deel vanuit het zorgveld zelf plaatsvinden. Zo stellen de vertegenwoordigers NFU, NVZ, GGZ NL, VKN en hun leden per sector een rookvrij-werkgroep samen, stimuleren ze andere zorgaanbieders en –vertegenwoordigers om de zorg rookvrij te maken en hier actief beleid op te voeren, en ondersteunen ze de implementatie van het rookvrije beleid in de verslavingszorg, GGZ-instellingen, (academische) ziekenhuizen en andere zorgorganisaties. In navolging van het congres ‘Maak de zorg rookvrij’ in 2017 dragen de koepels in 2019 bij aan het congres ‘Maak de zorg rookvrij 2’. Alle aangesloten instellingen van GGZ NL en VKN stimuleren bovendien rookvrij ambulant werken.
Naast het zorgveld dragen ook de Alliantie Nederland Rookvrij! (ANR) en de Rijksoverheid bij. Zo speelt de ANR onder meer een activerende en verbindende rol (o.a. richting gemeenten) en neemt zij deel aan een ondersteuningsstructuur in de vorm van een digitaal en fysiek kennisplatform. De rijksoverheid ondersteunt de inrichting van dit platform, en faciliteert de inzet van een implementatieteam en de ontwikkeling van de Toolkit Rookvrije Zorg. Vanuit haar rol als onafhankelijk expertisecentrum fungeert het Trimbos-instituut hierbij onder meer als sector-overstijgende kennismakelaar/helpdesk, en ontwikkelt zij rookvrij-materialen ten behoeve van kennisdeling binnen de zorgsector.
Bron: Trimbos-instituut