Een zorgverlener redt levens door het advies te geven te stoppen met roken. Maar hoe geef je snel en efficiënt een stopadvies? De methode ‘Very Brief Advice’ wordt vaak gebruikt. Naomi van Westen-Lagerweij en Esther Croes pleiten in deze blog voor een extra stap: ‘Very Brief Advice Plus’.
Aan de basis van goede rookstopzorg staat het stopadvies. Een gesprek beginnen over stoppen met roken wordt echter vaak als uitdagend en tijdrovend gezien. Het goede nieuws is dat de oplossing binnen handbereik ligt: het Very Brief Advice Plus (VBA+). Het VBA+ is een korte én krachtige stopadviesmethode die goed binnen een consult past en levens redt.
De kracht van VBA+
Het VBA+ is een uitbreiding op het veelgebruikte Very Brief Advice (VBA). Wij lieten eerder zien dat 30 seconden met het VBA te weinig is voor eventuele vragen en twijfels die rokers hebben. Ook biedt het VBA geen ruimte om te bespreken welk type hulp er beschikbaar is en wat het beste past bij de roker (matched care). Juist bij een lastige verslaving als roken is het belangrijk om het type hulp af te stemmen op de persoonlijke situatie en de behoeften van de roker. Tot slot, omdat het advies binnen 30 seconden moet passen, ontstaat de neiging om ‘koud’ te verwijzen: “U kunt hiervoor een afspraak maken bij de rookstoppoli.” Of: “Neem contact op met uw huisarts als u wilt stoppen.” Maar de meeste rokers haken af wanneer ze zelf achter een verwijzing aan moeten gaan.
Bij het VBA+ wordt, in tegenstelling tot het VBA, wel rekening gehouden met behoeften en twijfels van de patiënt. Ook komt een roker daadwerkelijk bij professionele hulp terecht door een warme verwijzing.1 Bij een warme verwijzing neemt de zorgverlener het initiatief om de roker direct te verbinden met een begeleider: “Ik plan graag een afspraak voor u bij onze stoppen-met-roken coach.” Of: “Mag ik uw gegevens delen met de huisartsenpraktijk zodat deze contact met u kan opnemen voor een afspraak?”
VBA+ in de praktijk brengen
Het VBA+ bestaat, net als het VBA, uit slechts drie simpele stappen: vraag, vertel, en verwijs warm.
- Vraag: “Mag ik u wat vragen…: rookt u (nog)?”
- Vertel: “Mocht u (ooit) willen stoppen, dan gaat dat het beste met professionele begeleiding en evt. pleisters of andere medicatie. Heeft u interesse?”
- Verwijs warm: vervolgactie hangt af van de reactie van de roker.
Bij interesse benoemt de zorgverlener de verschillende opties voor begeleiding, geeft de patiënt ruimte om te kiezen en plant direct een vervolgafspraak in of vraagt toestemming om de contactgegevens van de patiënt te delen met de begeleider. Het gesprek kan er als volgt uit zien:
Zorgprofessional: “Mag ik u wat vragen…: rookt u?”
Meneer X: “Ja, al jaren…”
Zorgprofessional: “Mocht u willen stoppen, dan gaat dat het beste met professionele begeleiding en evt. pleisters of andere medicatie. Zou u daar interesse in hebben?”
Meneer X: “Oh, echt? Ik wist niet dat dat de beste manier is. Ik wil al heel lang graag stoppen met roken. Hoe werkt dat dan met begeleiding en medicatie?”
Zorgprofessional: “U spreekt dan een aantal keer af met een begeleider die u helpt bij het stoppen. Dat kan met één op één gesprekken of in een groep met andere stoppers hier in de buurt. Samen met de begeleider bespreekt u of het nodig is om pleisters of andere medicijnen te gebruiken. ”
Meneer X: “Oké. Klinkt wel interessant die groep. Ik heb vaker geprobeerd te stoppen in mijn eentje maar vond dat altijd lastig.”
Zorgprofessional: “Ik kan uw contactgegevens doorsturen naar [naam organisatie]; zij organiseren de groepsbegeleiding en nemen dan verder contact met u op. Vindt u dat goed?”
Meneer X: “Prima!”
Een gesprek zoals hierboven past wanneer iemand al gemotiveerd is om te stoppen. In de praktijk worstelen de meeste rokers nog met twijfels over het stoppen. Zij zijn gebaat bij één of meerdere gesprekken om hun motivatie te verhogen. En laat dat nou ook prima kunnen met het VBA+:
Mevrouw Y: “Hm, ik weet het niet zo goed. Ik weet dat roken slecht is en ik wil ooit wel stoppen, maar ik heb zoveel stress de laatste tijd en roken geeft me dan net dat beetje rust dat ik nodig heb.”
Zorgprofessional: “Ik begrijp uw twijfels. In de huisartsenpraktijk zit een praktijkondersteuner die verder met u kan praten hierover. Zal ik vragen of ze een keer met u belt?”
Een tijdsinvestering die loont
Het VBA+ levert het meeste op wanneer er van te voren wat huiswerk is gedaan. Het helpt om eerst uit te zoeken wie in de buurt begeleiding en/of motivatieverhogende gesprekken aanbiedt en om met hen afspraken te maken over warm verwijzen. Tips hiervoor staan op de website van het Zorgpad Stoppen met Roken. Voor huisartsen en apothekers staan er ook tips in de FTO module over het VBA+. De tijdsinvestering is het meer dan waard, want het goed kunnen toepassen van VBA+ zorgt er uiteindelijk voor dat meer rokers stoppen.
Extra ondersteuning nodig bij het toepassen van VBA+?
Download en print de gratis VBA+ bureaubalk en/of bestel gratis een aantal fysieke exemplaren van het VBA+ zakkaartje door te mailen naar rookvrijezorg@trimbos.nl
Bron: het Trimbos-instituut