Symposium ‘Maak de zorg rookvrij’

Inzetten voor rookvrije zorg? Neem dan deel aan het gratis online symposium ‘Maak de zorg rookvrij’ op 31 mei. Centraal staat de uitwisseling van kennis, ervaringen en tips om in de eigen organisatie aandacht te geven aan dit onderwerp en cliënten/patiënten een gezonde en rookvrije toekomst te bieden.

Langzamerhand groeit het besef dat roken dé belangrijkste te voorkomen oorzaak van ziekte en (vroegtijdig) overlijden is. Zorgprofessionals kunnen een belangrijke rol spelen in de behandeling van tabaksverslaving en in het stimuleren van een rookvrije omgeving.

Maar waar begin je, welke stappen kun je zetten en hoe zet je door? Het symposium ‘Maak de zorg rookvrij’ gaat in op deze vragen. Sprekers zijn onder andere Wanda de Kanter (longarts en oprichter stichting Rookpreventie Jeugd), zij bespreekt het effect van roken op ons lichaam en gemoed en gaat daarmee langs het hele lijf. Daarna zijn er parallelsessies voor deelnemers die net starten met het rookvrij maken van hun organisatie en voor deelnemers die hier al langer mee bezig zijn.

Parallelsessies

In de eerste sessie voor beginnende deelnemers worden projectleiders uit de GGZ geïnterviewd over hun aanpak en hun sleutels tot succes bij het rookvrij maken van hun organisatie. Vervolgens wordt ingegaan hoe je als zorgverlener stoppen met roken kunt betrekken in de gesprekken. 

Voor deelnemers die al langer bezig zijn met het rookvrij maken van hun organisatie, verkent prof. dr Brigit Toebes de ethische en juridische grenzen bij het rookvrij maken van een zorgorganisatie. Prof. dr. Arie Dijkstra gaat vervolgens in op gedragsverandering, hoe motiveer je iemand om te stoppen met roken. 

Het symposium wordt afgesloten met een paneldiscussie.

31 mei 2021

Op ‘Wereld Niet Roken Dag’ organiseert de KNMG, NVZ, NFU, Nederlandse ggz en Verslavingskunde Nederland dit symposium in samenwerking met het Trimbos-instituut. Het symposium heeft als doel zorgprofessionals, studenten, bestuurders en beleidsmedewerkers die zich willen inzetten voor tabaksontmoediging in de zorg te stimuleren en een startpunt te geven.

Programma

Maandag 31 mei 2021, 13.00-16.30u

Opening door dagvoorzitter Gert van Dijk, beleidsadviseur KNMG (13.00-13.05 uur)

Longarts Wanda de Kanter over het effect van roken op het lijf en gemoed (13.05-13.30 uur)

pauze

• Break-out rooms (13.35-14.30 uur):

Break-out room 1: Attie van der Meulen, beleidsadviseur Verslavingskunde Nederland, in gesprek met projectleiders uit de GGZ (Rookvrij worden als organisatie: hoe doe je dat?)

Break-out room 2: Brigit Toebes, Hoogleraar gezondheidsrecht in internationaal perspectief, over rookvrij worden en de (juridische) dilemma’s: hoe ver mag je gaan?

pauze

• Break-out rooms (14.50-15.40 uur):

Break-out room 1: Robert van de Graaf, verslavingsarts KNMG en leefstijlarts VNN, over hoe je stoppen met roken bespreekt

Break-out room 2: Arie Dijkstra, hoogleraar gedragswetenschappen, over gedragsverandering (Hoe motiveer je iemand om te stoppen met roken?)

pauze

Paneldiscussie/-gesprek (15.45-16.10 uur)

Boodschap van staatssecretaris Paul Blokhuis (16.10-16.15 uur)

Terugblik door woordkunstenaar Atta de Woordtolk (16.15-16.25 uur)

Afsluiting door dagvoorzitter Gert van Dijk (16.25-16.30 uur)

Bekijk hier het teaserfilmpje met aankondiging van de sprekers: https://vimeo.com/534320744

Aanmelden

Via deze link kunt u zich gratis aanmelden. 

Sinds september 2019 is de straat van het ziekenhuis een rookvrije zone. De eerste rookvrije zone in Nederland die meerdere instellingen verbindt. Er zijn rookvrij borden, stoeptegels, stoepmarkering en posters aangebracht en er hangen Rookvrije Generatie vlaggen in de masten. Via intranet informeert het Erasmus MC 15.000 medewerkers en 3.700 studenten en via Sophia TV bereiken ze de patiëntjes en hun ouders. Ook bieden zij ondersteuning aan patiënten, bezoekers, studenten en medewerkers om te stoppen met roken. Na een jaar is vastgesteld dat dit initiatief bijdraagt aan het verminderen van roken, zowel binnen als buiten de zone. In de straat is een cultuur ontstaan waarbij iedereen elkaar kan aanspreken over de Rookvrije Generatie.

Voorbeeldfunctie

Volgens het juryrapport is het bijzonder hoe  het Erasmus MC in Rotterdam samen met de buren de Hogeschool Rotterdam, Erasmiaans Gymnasium, CBTR én Gemeente Rotterdam een grote Rookvrije Zone ontwikkelde. Hiermee dragen ze stevig bij aan een rookvrij Nederland. Daarnaast spelen ze een actieve rol in het aanwakkeren van het maatschappelijk debat zowel regionaal als nationaal. Zij ontvingen van alle award-winnaars de meeste publieksstemmen.

Beloning voor rookvrij laten opgroeien van kinderen

Met de Rookvrije Generatie Awards zetten de Hartstichting, KWF  en het Longfonds initiatieven in het zonnetje die ervoor zorgen dat kinderen rookvrij kunnen opgroeien. Daarnaast dienen deze initiatieven als inspiratie voor anderen die een bijdrage willen leveren aan een Rookvrije Generatie. Het is de vierde keer dat de Rookvrije Generatie Awards worden uitgereikt.

Winnaar categorie Zorg

Rookvrije initiatieven konden zich hiervoor zelf aanmelden of zijn aangemeld door het publiek. Publieksstemmen via de website telden voor de helft mee; de andere helft werd toegekend door de vakjury.

In totaal zijn er 7 categorieën die een Award krijgen toegekend, met dit jaar een extra toekenning voor ‘meest vernieuwend’. Erasmus MC is de winnaar in de categorie Zorg.

De overige winnaars zijn:

Categorie Gemeenten – GGD Hollands Midden

Categorie Personen – Buschauffeurs Twente

Categorie Recreatie – Zwembad De Molen Hey

Categorie Sportverenigingen – Vier tennisverenigingen van Heemskerk

Categorie Scholen – Geert Groote College in Amsterdam

Categorie Bedrijven – ProRail & NS.

Categorie Meest vernieuwend – F*ck smoking

Bron: Rookvrije Generatie

18 november ondertekenden 27 koepel- en beroepsorganisaties en een kwaliteitskeurmerk uit de zorg de intentieverklaring ‘Maak de zorg rookvrij’. Met een achterban van bijna 700 organisaties en ruim 190.000 medewerkers komt hiermee de beweging naar rookvrije zorg nog meer op gang en de ambitie uit het Nationaal Preventieakkoord weer een stap dichterbij: in 2030 rookvrije zorg voor alle patiënten, cliënten én medewerkers in Nederland. 

Staatssecretaris Paul Blokhuis: “Om de hele zorg rookvrij te krijgen, hebben we iedereen nodig. Van individuele behandelaren die patiënten helpen om hun laatste sigaret snel uit te maken tot zorgginstellingen die roken binnen en buiten hun organisaties tegengaan voor bezoekers, medewerkers en cliënten. Vandaag is een hele belangrijke stap gezet naar ons gezamenlijke doel om in 2030 de hele zorg rookvrij te hebben. En met het grote enthousiasme dat ik overal in de zorg tegenkom als het hierover gaat, denk ik dat het best nog weleens sneller zou kunnen gaan. Samen maken we hier een succes van!”

Tijdens de feestelijke online bijeenkomst tekenden de vertegenwoordigers van koepels en beroepsverenigingen de intentieverklaring. Voor de zorgkoepels betekent dit dat zij zich zullen inzetten voor rookvrije terreinen, een goed aanbod van stoppen-met-rokenzorg aan cliënten en patiënten en hr-beleid en ondersteuning bij het stoppen voor medewerkers in de zorginstellingen. NVZ-voorzitter Ad Melkert: “Op dit moment hebben wij 70 rookvrije leden, van de 104. En dat aantal groeit gestaag door. Het goede nieuws van vandaag is dat we met organisaties uit het hele zorgspectrum aan de slag gaan, want wat we ook in ziekenhuizen zien is dat veel mensen waarbij gezondheidsproblemen en sociale problemen samen gaan, nog te veel achterblijven. Preventie, rookvrije zorg, behoeft een aanpak vanuit het hele veld. Wij werken graag met u samen.”

Aan de beroepsverenigingen is gevraagd hoe zij als vereniging kunnen bijdragen om vanuit de beroepsgroepen de zorg rookvrij te maken. “Ik werk als verpleegkundig specialist op de COPD revalidatie afdeling van een geriatrische revalidatie-instelling en daar zie ik dagelijks hoeveel schade roken veroorzaakt en hoe belangrijk het is om te stoppen met roken. Maar stoppen met roken doe je niet alleen. Het is een gezamenlijk streven om de zorg rookvrij te maken. En daar horen verpleegkundigen en verzorgenden als grootste beroepsgroep binnen de zorg sowieso bij! Daarom vind ik het zo belangrijk dat deze intentieverklaring door V&VN samen met andere partijen is ondertekend.”, aldus verpleegkundig specialist Janette Tazmi.

26 organisaties en 1 keurmerk

De aansluitende partijen zijn: De Vereniging voor Gehandicaptenzorg (VGN), Actiz, Jeugdzorg Nederland, Zorgverzekeraars Nederland, V&VN, Nederlandse Vereniging voor Neurologie (NVN), Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG), Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB), Nederlandse Vereniging voor Cardiologie (NVVC), Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose (NVALT), Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK), Vereniging voor Verslavingsgeneeskunde Nederland (VVGN), Nederlandse Vereniging voor Keel-, Neus- en Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd-Halsgebied (KNO), Nederlandse Vereniging voor Urologie (NVU), Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF), Stichting Keurmerk Fysiotherapie, Chronisch Zorgnet, Nederlands Instituut van Psychologen (NIP), Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie (KNMP), Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen (KNOV), Landelijk Overleg Sociaal-Geneeskundigen in Opleiding (LOSGIO), Koepel Artsen Maatschappij + Gezondheid (KAMG), Nederlandse Vereniging voor Vaatchirurgie (NVVV), Nederlandse Vereniging voor Doktersassistenten (NVDA), Nederlandse Vereniging voor Heelkunde (NVvH), Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot Bevordering der Tandheelkunde (KNMT), en de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP).

Ondersteuning vanuit bestaande werkgroep

Dit tekenmoment is georganiseerd door de werkgroep Rookvrije Zorg. Deze werkgroep bestaat uit afgevaardigden van de zorgkoepels die al eerder de intentieverklaring ondertekenden, VWS, het Trimbos Instituut en het Partnership Stoppen met Roken. Eén belangrijke opdracht van deze werkgroep is het aanhaken van nieuwe organisaties uit de zorg om zo de volledige zorgsector te betrekken en rookvrij te maken. Aanjager Anton van Balkom vertelde wat de nieuwe deelnemers kunnen verwachten aan ondersteuning vanuit de werkgroep die inmiddels kan putten uit ruim twee jaar ervaring. Veel van deze ervaring is gebundeld in de toolkit op https://www.rookvrijezorg.com/toolkit.

Startpunt 2017

Sinds enkele jaren werken steeds meer partijen aan het rookvrij maken van de zorgcultuur. Een belangrijke basis hiervoor is de Intentieverklaring ‘Maak de zorg rookvrij’ die op 31 mei 2017 werd ondertekend door de KNMG, VkN, AJN, GGD GHOR, Nederlandse GGZ, NFU, NHG, NVZ en NVZD. De intentieverklaring was destijds onderdeel van het gelijknamige congres ‘Maak de zorg rookvrij’. Al deze organisaties tezamen met de nieuwe ondertekenaars bestrijken bijna het volledige zorglandschap.

Sinds een jaar is het gebied voor het Erasmus MC rookvrij. Als een van de eerste gemeenten in Nederland kreeg Rotterdam daarmee een rookvrije zone in de openbare ruimte. Alle organisaties gelegen binnen het gebied rond om het Erasmus MC en Hogeschool Rotterdam sloegen de handen ineen om zo actief bij te dragen aan een Rookvrije Generatie. Een jaar na dato is de pilot afgerond en zijn de resultaten bekend: de zone draagt bij aan minder roken in het hele gebied. Het aantal rokers binnen de zone is afgenomen met 45%. Dat blijkt uit onderzoek van het Erasmus MC.

De afname van het aantal rokers was met 48% het meest zichtbaar op het terrein van het Erasmus MC. Op het terrein van de scholen is een daling van 38% zichtbaar. Vooral medewerkers van de instellingen (–63%) en patiënten (–70%) rookten minder na de invoering van de zone, gevolgd door scholieren/studenten van de Hogeschool en het Gymnasium met 45%.

Hoewel het aantal rokers rondom de grens van de rookvrije zone toenam, was deze toename veel kleiner dan de afname van het aantal rokers in de rookvrije zone. Het betreffen gemiddeld 432 meer rokers per dag buiten de zone in relatie tot gemiddeld 1857 minder rokers per dag binnen de zone. Dit wijst erop dat het roken in het gehele gebied rondom de instellingen is afgenomen.

Hoofdonderzoeker en kinderarts Jasper Been is tevreden met de resultaten: “Het is natuurlijk fantastisch te zien dat roken afneemt door de zone. Nu moeten we samen kijken wat nóg beter kan om die Rookvrije Generatie te bereiken.”

In de rookvrije zone is roken niet verboden. Wel wordt aan bezoekers van de zone gevraagd mee te werken aan het rookvrij houden van het gebied. Met belijning, tegels, banieren en borden is aangegeven waar liever niet gerookt mag worden. In de eerste weken spraken toezichthouders rokers actief aan.

Onderzoek door medisch studenten wijst uit dat het overgrote deel van de rokers positief reageert wanneer zij worden aangesproken. Driekwart van de rokers past zich dan alsnog aan het beleid (maakt sigaret uit of rookt verder buiten de zone). Uit aanvullend belevingsonderzoek van de gemeente Rotterdam blijkt verder dat veel gebruikers het normaal vinden om rondom een ziekenhuis/onderwijsinstelling niet te roken.

De resultaten zijn veelbelovend en een stap in de goede richting, vindt wethouder Sven de Langen. “Roken veroorzaakt nog steeds de meeste ziektelast en sterfte. Rotterdam streeft daarom naar een daling van het aantal rokers in Rotterdam en een Rookvrije Generatie (RVG) De ontwikkeling van rookvrije plekken is daarbij heel belangrijk. Hier gaan we dan ook zeker mee door.”

Bron: Gemeente Rotterdam

Met deze rookvrije zone wil het UMCG het patiënten, bezoekers, maar ook collega’s mogelijk maken om het UMCG ‘rookvrij’ te bereiken. En het sluit aan bij de doelstelling van de Alliantie Nederland Rookvrij waar het UMCG lid van is, om een nieuwe generatie rookvrij te laten opgroeien. 

Bron: UMCG

Let op: deze cijfers zijn niet gemeten conform de Global Standards methodiek.

Gezonde leefstijl
Het faciliteren van roken door rookplekken aan te bieden op het ziekenhuisterrein, vinden ziekenhuizen niet passen bij hun taak als zorgaanbieder. Roken draagt niet bij aan het herstel van ziekte en past niet in een gezonde leefstijl. Niet alleen zorgen ziekenhuizen voor een rookvrije omgeving voor patiënten en medewerkers, ook besteden ze aandacht aan ondersteuning van patiënten met een tabaksverslaving en het aanbieden van, of doorverwijzen, naar stoppen-met-roken zorg.

Rookvrije zorg
“Er valt grote gezondheidswinst te behalen als het aantal rokers in Nederland keldert. Winst voor het individu én voor de samenleving”, zegt NVZ-voorzitter Ad Melkert. “Zorgverleners worden dagelijks in de spreekkamer geconfronteerd met de gevolgen van tabaksverslaving. Voor hen ligt er een belangrijke rol in het bespreekbaar maken van rookgedrag, helaas vaak als brenger van slecht nieuws. De weg naar rookvrije zorg en een rookvrije generatie vraagt om sector-overstijgende samenwerking. Het commitment vanuit ziekenhuizen is er, dat zien we aan het percentage instellingen dat zegt: wij werken aan rookvrije zorg. Een sterk signaal.”

Rookoverlast
De weg naar een rookvrije omgeving is niet altijd gemakkelijk. Dit blijkt uit de ervaringen van de ziekenhuizen die al rookvrij zijn. Zo verplaatst de groep rokers zich naar de randen van de ziekenhuisterreinen, waar de gemeentegrond start. Dit veroorzaakt rookoverlast voor omwonenden, en extra afval door achtergelaten sigarettenpeuken. Rookvrij worden is dan ook niet alleen een onderwerp voor ziekenhuizen maar vraagt om een lokale aanpak. Voorbeelden daarvan zijn de samenwerkingsafspraken in Nijmegen, Rotterdam en de Achterhoek waar gemeenten, zorginstellingen, GGD-instellingen, scholen en bedrijven samen werken aan een rookvrije generatie.  

Nationaal Preventieakkoord
Meer dan 70 organisaties ondertekenden het Nationaal Preventieakkoord met als doel: een gezonder Nederland. De NVZ tekende namens haar achterban die bestaat uit 64 algemene ziekenhuizen en 39 categorale instellingen: zorgaanbieders die gespecialiseerd zijn in één type zorg zoals revalidatie-instellingen of dialysecentra. 

Bron: NVZ

Aanmelden
Tot en met 20 maart kan iedereen initiatieven aanmelden in de categorieën: bedrijven, gemeente, kinderen, media, recreatie, scholen, sportverenigingen en zorg via: www.rookvrijegeneratie.nl/awards.

De aanmeldingen worden beoordeeld op deze voorwaarden. Uit alle aanmeldingen worden initiatieven geselecteerd waar het publiek vanaf 7 april op kan stemmen. Publiekstemmen tellen voor 50% mee in de einduitslag. De andere 50% wordt door de jury toegekend. Op 27 mei vindt de uitreiking van de Rookvrije Generatie Awards plaats. 

Winnaars vorig jaar
Vorig jaar zijn de Awards uitgereikt aan: A.S. Watson Health & Beauty (Kruidvat & Trekpleister), Pepijn Boots (jeugd-ambassadeur) & Harry Pouwels (longarts), Voetbalvereniging ZAC, MBO College Zuidoost, Speeltuin Neuweg Hilversum, Universitair Medisch Centrum Groningen, Regio Gooi & Vechtstreek en kreeg ABN AMRO een eervolle vermelding.

Naar aanmeldformulier

Bron: Rookvrije Generatie

In het Nationaal Preventieakkoord staan maatregelen om in 2040 een rookvrije generatie te hebben. Eén van de maatregelen is dat vanaf 2025 roken bij alle zorginstellingen verboden is. Vitaliteit is een belangrijk speerpunt van Reade. Reade wil de vitaliteit van zowel cliënten als medewerkers bevorderen. Het ontmoedigen van roken sluit hierbij aan. Voorsorterend op de maatregelen uit het Nationaal Preventieakkoord én de wens vanuit de organisatie om de beide hoofdlocaties geheel rookvrij te maken, is besloten het rookbeleid van Reade verder aan te scherpen.

Bron: Reade

Campagne
De komende tijd worden patiënten, bezoekers én medewerkers zoveel mogelijk voorbereid op het rookvrije ziekenhuis en is de campagne in en rondom het ziekenhuis te zien. De polikliniek Longgeneeskunde biedt een traject aan voor mensen die willen stoppen met roken. Ook medewerkers van het ziekenhuis kunnen rookstopbegeleiding krijgen. De rookhokjes en asbakken verdwijnen. Het rookvrije terrein wordt duidelijk aangegeven door middel van borden en blauwe belijning. 

Bron: Franciscus Gasthuis & Vlietland

“Als organisatie in de gezondheidszorg willen we een gezonde leefstijl en een gezonde werk- en leefomgeving stimuleren. We vinden dat het ons als organisatie in de gezondheidszorg niet past om roken te faciliteren, omdat roken een belangrijke oorzaak is van ziekte en sterfte in Nederland. Ook dragen we hiermee net als andere ziekenhuizen, scholen en sportverenigingen bij aan het creëren van een Rookvrije Generatie.”

Medewerkers van Rijnstate hebben een voorbeeldfunctie binnen het ziekenhuis. Daarom geldt het rookverbod voor medewerkers al per 1 oktober 2019.

Bron: Rijnstate