Bestuur, beleid en commitment

Het realiseren van een rookvrije werk- en behandelcultuur vergt langdurige inzet en continue actie. Dit begint bij een duidelijk beleidsstandpunt, bij het nemen van verantwoordelijkheid voor de uitvoering van dit beleid en bij passende toekenning van middelen.

De zorgorganisatie toont duidelijk en sterk leiderschap bij het systematisch implementeren van een rookvrijbeleid.

BELEIDSVORMING

`Kernpunten Bestuur, beleid en commitment`

Kernpunten Bestuur en commitment – NVvP (2020)

Voorbeeld stappen Bestuur en commitment – MCL (2018)

`Handleiding rookvrije zorg`

Instructies rookvrij beleid – VGN & ActiZ (2024)

GGZ handleiding rookvrije verplichte zorg – NVVP (2020)

Ziekenhuis handleiding rookvrij – MCL (2018)

Eerstelijnszorg/huisarts handleiding rookvrij – GGD HM (2021)

`Bestuurlijk commitment`

Intentieverklaring Maak de zorg rookvrij (2020)

Artikel over steun bestuur cruciaal – Zorgvisie (2018)

Voorbeeld bestuurlijk commitment RvB – AvL (2018)

Voorbeeld ondertekening – Samen woonzorggroep (2023)

ROOKVRIJ BELEID

`Voorbeelden memo's rookvrij beleid`

UMC memo rookvrije beleid – UMC Utrecht (2018)

Verslavingszorg memo rookvrij beleid – Jellinek (2017)

Ziekenhuis memo rookvrij beleid – Ikazia (2019)

`Voorbeelden visie rookvrij beleid`

Visie verslavingszorg – Jellinek (2016)

`Voorbeelden rookvrij beleid`

UMC rookvrij beleid – UMC Utrecht (2018)

UMC rookvrij beleid – Leiden UMC (2019)

Ouderenzorg rookvrij beleid – Samen woonzorggroep (2023)

`Voorbeelden presentaties rookvrij beleid`

Verslavingszorg presentatie – Jellinek (2019)

Ziekenhuis presentatie – Ikazia (2018)

UMC presentatie – Leiden UMC (2019)

UMC presentatie – UMC Utrecht (2019)

PROJECTGROEP EN PLAN VAN AANPAK

`Voorbeelden projectgroep`

Samen rookvrij projectorganisatie – ActiZ/VGN (2023)

Samen rookvrij stakeholders – ActiZ/VGN (2023)

Verslavingszorg behandelinghoudelijk – Jellinek (2017)

Verslavingszorg bedrijfsmatige werkgroep – Jellinek (2017)

UMC facilitaire en medische commissie – MCL (2018)

UMC aanpak ‘Taskforce rookvrij’ – Leiden UMC (2018)

`Voorbeelden` plan van aanpak

Sjabloon Plan van aanpak – ActiZ/VGN (2023)

Plan van aanpak – Amsta (2023)

Plan van aanpak – Zozijn (2023)

Sjabloon Rapportage – Amsta (2023)

Sjabloon plan van aanpak werkgroep rookvrij – VKN (2022)

GGZ sjabloon afspraken maken – GGZ Breburg (2019)

`Voorbeelden planning`

Verslavingszorg voortgang project – Jellinek (2003-2019)

TIPS VOORBEREIDING ROOKVRIJE ZORG

`Symposium 'Maak de zorg rookvrij'`

Informatiemap (2022)

Congres ‘Ga het gesprek aan’ 10 november (2022)

Esther Croes over rookvrije zorg (2022)

Floor vd Brand over SMR gesprek medewerkers (2022)

Symposium ‘Maak de zorg rookvrij’ 31 mei (2021)

Wanda de Kanter ‘van top tot teen’ (2021)

Attie van der Meulen en projectleiders (2021)

Robert vd Graaf over bespreken van roken (2021)

Brigit Toebes over juridische dilemma’s (2021)

Arie Dijkstra over gedragsverandering (2021)

Paneldiscussie over ingestuurde vragen (2021)

Wanda de Kanter over schadelijke effecten (2021)

Woordkunstenaar Atta de Tolk (2021)

Wanda de Kanter over schadelijke effecten (2021)

Arie Dijkstra over gedragsverandering (2021)

Brigit Toebes over (juridische) dilemma’s (2021)

`Webinar 'Goede zorg = rookvrije zorg'`

Webinar ‘Goede zorg = Rookvrije zorg’ – VKN (2020)

Stoppen met roken, juist nu – Trimbos (2020)

UMC tips – LUMC (2020)

Rookvrij maken doorrookte kliniek – VNN (2020)

`Waarom rookvrij`

Waarom rookvrij? – ActiZ & VGN (2023)

Zorgverleners over gevolgen roken – VvAA (2019)

Introductie op rookvrij beleid – GGZ Breburg (2016)

Introductie op rookvrij beleid – vervolg (2020)

Waarom een Rookvrije Zorg – Amphia (2020)

`Ervaringen en tips`

In gesprek met projectleiders rookvrije zorg (2021)

Rookvrije afdeling dementie – Amsta (2024)

Webinar rookvrije ggz – Novadic-Kentron (2021)

Frisse ambities in een weerbarstige praktijk – NVZ (2022)

Handvatten Psychiatrie afdeling – UMCG (2021)

Ervaringen rookvrije ouderenzorg – Actiz (2021)

Artikel met GGZ tips – de Nederlandse ggz (2020)

Artikel over projectgroep ggz tips – NVZ (2020)

Artikel met UMC tips – Amsterdam UMC (2019)

Artikel met rookvrije zorg tips – KNMG (2017)

Artikel over verslavingszorg tips – Novadic-Kentron (2020)

Artikel met voorbeelden gehandicaptenzorg – VGN (2021)

Artikel effecten rookvrij beleid op attitudes zorgpersoneel en agressie in de psychiatrie (2024)

MONITOREN PIJLERS

`Checklist Bestuur, beleid en commitment`

Checklist bestuur en commitment

`Checklist en zelfaudit pijlers`

Checklist rookvrije zorginstelling (8 pijlers)

Zelfaudit beknopt – Global Network (2018)

Zelfaudit en planningsschema uitgebreid (2018)

`Advies op maat pijlers`

Online zelfaudit met advies op maat (2020)

FAQ – Bestuur, beleid en commitment

Wat is een rookvrije zorginstelling?

Een rookvrije zorginstelling streeft naar een zo gezond mogelijke omgeving zonder roken. Hieronder valt ook het roken van (soft)drugs, e-sigaretten en smeltsigaretten. Niemand rookt, er zijn geen asbakken of rookplekken, geen peuken en geen verkoop of afbeeldingen van rookwaren op het terrein. Naast dat het terrein rookvrij is, is er passende stoppen-met –roken hulp (of: rookvrijbegeleiding) beschikbaar voor alle rokende patiënten en medewerkers.

Waarom kiest een zorginstelling ervoor om rookvrij te worden?

Zorginstellingen willen een zo gezond mogelijke omgeving voor iedereen. Ze voorkomen hiermee directe en indirecte blootstelling aan rook en helpen mensen die willen stoppen. Ze geven het goede voorbeeld in de stad en in het land en dragen zo bij aan een cultuur waarin niet-roken de norm is, en voldoen daarmee aan de wens van een groot deel van de bevolking.

Is een rookvrij-beleid strijdig met de vrije keuze?

Een vrije én een bewuste keuze is wat we kinderen willen geven. Als een kind voor zijn 18e verslaafd raakt aan nicotine heeft het geen vrije wil meer. Een verslaving is alles behalve een vrije wil, omdat je dan geen vrije keuze meer hebt. Wekelijks raken nog honderden kinderen verslaafd aan nicotine. We willen dat kinderen en ouders bewust kunnen kiezen voor rookvrij opgroeien en een rookvrije toekomst. Een vrije keuze willen we ook bieden aan de patiënten, bezoekers en medewerkers van zorginstellingen. Velen ondervinden hinder van de rook van anderen. Een rookvrij terrein zorgt ervoor dat mensen niet in aanraking komen met tabaksrook, peuken en as.

Zijn er in andere landen ook rookvrije zorginstellingen?

Niet-roken in en rondom ziekenhuizen is algemeen aanvaard in Groot-Brittannië, Australië en grote delen van de Verenigde Staten. Ook in Nederland zijn al meerdere ziekenhuizen en GGZ-instellingen volledig rookvrij. Niet alleen zorginstellingen, maar ook steeds meer sportverenigingen en scholen zijn rookvrij.

Wat is de rol van de cliënten en -ondernemingsraad in het rookvrijbeleid?

In veel zorginstellingen zijn de cliënten- en ondernemingsraad instemmingsgerechtigd. Vaak geven de cliënten- en ondernemingsraad adviezen en aandachtspunten mee in de besluitbrief.

Welke rol hebben leidinggevenden in het rookvrijbeleid?

Leidinggevenden zijn het aanspreekpunt voor medewerkers, dus zij zouden met rokende medewerkers in gesprek kunnen over wat zij nodig hebben (om de werktijd rookvrij door te komen). Dit kan ook meegenomen worden in een jaargesprek. Verder is het aan leidinggevenden om rokende medewerkers te wijzen om het (nieuwe) rookbeleid, maar ook op de mogelijkheden zoals een stoppen-met-roken-training.

CHECKLIST

Download Checklist

Beleidsvorming

Heeft u een heldere visie?
- Heeft u helder wat uw drijfveer is om de visie en het rookvrij beleid te ontwikkelen?
  Bijvoorbeeld: gaat het om het welzijn van de patiënten, om het volledig rookvrij worden van de samenleving?
- Past deze visie bij (het doel van) de organisatie?
Heeft u duidelijk voor ogen welke doelgroepen u heeft?
Heeft u de reikwijdte van het beleid duidelijk voor ogen?
Bijvoorbeeld: helemaal rookvrij worden of zijn er uitzonderingen (wel/geen rookabri’s)? En welke verplichting wilt u externe leveranciers (ziekenhuiswinkel/schoonmaak/bouw) opleggen?
Heeft u binnen uw beleid een stip op de horizon gezet?
Heeft u de pijlers uit de zelf-audit gebruikt om het beleid op te zetten? En gebruikt u deze om de voortgang te monitoren?
- Staat er een jaarlijkse evaluatie van het beleid gepland?
Heeft u andere zorginstellingen om advies gevraagd? Heeft u internet of andere media geraadpleegd voor meer informatie?

Invoer beleid

Is het rookvrij beleid op alle afdelingen geïmplementeerd?
- En is er op elke afdeling iemand verantwoordelijk voor het proces en beleid?
Onderschrijven alle medewerkers het rookvrij beleid?
- Wordt het rookvrij beleid met alle nieuwe medewerkers besproken?
Zijn alle onderaannemers op de hoogte van het rookvrij beleid?
Zijn er duidelijke regels omtrent de verkoop van tabak?
- Heeft u gecheckt of u tabak verkoopt (interne automaten)?
- Is de procedure helder wanneer tabak intern wordt verhandeld?
- Heeft u gecheckt of behandelaars sigaretten halen voor patiënten?
- Is er een duidelijke lijn getrokken in eventuele sponsoring en subsidiering van tabak?

Groepsvorming

Zijn er financiën en mankracht vrij gemaakt voor het rookvrij beleid?
Is er op het hoogste niveau iemand verantwoordelijk voor implementatie van het rookvrij beleid? Is de lijn met deze persoon kort? En is deze persoon beschikbaar voor overleggen van de projectgroep?
- Kan verder iedereen, ongeacht de functie, het rookvrij beleid op de agenda krijgen?
Is er een multidisciplinair team geformeerd? Bijvoorbeeld: Bouw & Facilitair, Medische Zaken, Communicatie, P&O, medici, Inkoop, Communicatie
- Is er een werkgroep geformeerd voor uitvoerende taken?